دموراژ و دیتنشن دو اصطلاح کلیدی و مهم در حمل‌ونقل دریایی هستند و به هزینه‌های ناشی از تاخیر در جابجایی بار و کانتینرها اشاره دارند. در صورتی که در فرآیند ترخیص بار بیشتر از زمان طی شده در قرارداد از کانتینرها استفاده شود، خریدار باید هزینه‌هایی را تحت عنوان دموراژ و یا دیتنشن به عنوان جریمه به شرکت کشتیرانی پرداخت کند. دموراژ و دیتنشن از چند جهت از جمله هدف و نحوه محاسبه با هم تفاوت دارند. در این مطلب در خصوص تفاوت دموراژ و دیتنشن در حمل‌ونقل کانتینر صحبت کرده و با هر یک به خوبی آشنا خواهیم شد.
دموراژ چیست؟
دموراژ Demurrage هزینه‌ای است که بابت تاخیر در تخلیه بار از کشتی یا عودت کانتینر به شرکت کشتیرانی پرداخت می‌شود. به عبارتی زمانی که محموله‌ها بعد از پایان زمان مجاز تخلیه (فری تایم) در بندر باقی بمانند و عودت کانتینر در زمان مقرر انجام نشود، شخص با جریمه‌ای تحت عنوان دموراژ مواجه شده و ملزم به پرداخت آن به شرکت کشتیرانی می‌شود. برای همین به دموراژ کرایه معطلی نیز گفته می‌شود.
هدف از دموراژ و نحوه محاسبه آن
هدف از اعمال جریمه دموراژ، تشویق مالکان محموله و بازرگانان به تخلیه سریع‌تر بار از کانتینرها و عودت آنها در زمان مقرر است. با این کار از ترافیک و شلوغی بیش از حد بنادر و ترمینال‌های آن جلوگیری می‌شود. هر چقدر کالاها سریع‌تر جابجا شوند، هزینه کمتری برای خریدار یا گیرنده ایجاد شده و هزینه تمام شده کالا کمتر می‌شود. هزینه دموراژ معمولا از لحظه‌ای که زمان مجاز تخلیه یا بارگیری در بندر به اتمام رسیده، شروع می‌شود. این هزینه به ازای هر ساعت یا هر روز تاخیر افزایش می‌یابد.
دیتنشن چیست؟
دیتنشن Detention هزینه‌ای است که به منظور نگهداری محموله در انبار بعد از اتمام زمان توافق شده جهت بارگیری یا تخلیه بار اعمال می‌شود. به عبارت دیگر دیتنشن جریمه‌ای است که بابت دیرکرد و تاخیر در عودت تجهیزات حمل از جمله کانتینرها برای افراد خاطی در نظر گرفته می‌شود. این جریمه باید به شرکت کرایه دهنده، شرکت کشتیرانی و یا تامین کننده خدمات حمل‌ونقل دریایی پرداخت شود.
هدف از دیتنشن و نحوه محاسبه
هزینه دیتنشن جهت پوشش‌دهی هزینه‌های اضافی ایجاد شده ناشی از نگهداری و مدیریت بار در انبارها و پایانه‌های بنادر است. با اعمال این هزینه گیرندگان به بازگرداندن کانتینرها در زمان مقرر تشویق می‌شوند تا از آنها برای حمل‌ونقل‌های بعدی بتوان استفاده کرد. هزینه دیتنشن از زمانی که امکان استفاده از کانتینر به پایان رسیده، آغاز می‌شود و به ازای هر روز تاخیر افزایش پیدا می‌کند.
تفاوت‌های بین Demurrage و Detention
-
تفاوت در هدف و کاربرد
دموراژ به معنای تاخیر در تخلیه کانتینر در بندر و دیتنشن به تاخیر در عودت کانتینر به شرکت حمل بعد از خروج از بندر مربوط است. هزینه‌های دموراژ برای محموله‌هایی اعمال می‌شود که بیشتر از زمان آزاد مجاز (فری تایم)، در بندر باقی می‌مانند. اما هزینه‌های دیتنشن برای کانتینرهایی اعمال می‌شود که بیش از زمان آزاد مجاز برای تحویل و عودت نزد گیرنده محموله باقی مانده است. در صورتی که صاحب کالا یا شرکت دریافت کننده کالا کانتینر را دیرتر از زمان موعد بازگرداند، با جریمه دیتنشن مواجه می‌شود.
-
تفاوت در محل
هزینه‌های دموراژ به زمانی مربوط است که محموله بر روی کشتی نبوده و در بندر یا ترمینال قرار دارد. اما هزینه‌های دیتنشن مربوط به زمانی است که کانتینر خارج از بندر است و در اختیار مشتری یا شرکت حمل‌ونقل داخلی قرار دارد.
-
تفاوت در هزینه و نحوه محاسبه
هزینه دموراژ و دیتنشن متغیر بوده و به عوامل مختلفی همچون ابعاد کانتینر و ماهیت محموله و کالا بستگی دارد. همچنین مدت زمان تاخیر و میزان استفاده نادرست از ظرفیت‌ها نیز در این زمینه دخیل است.
چگونه مانع از اعمال هزینه‌های دموراژ و دیتنشن شویم؟
برای جلوگیری از اعمال هزینه‌های دموراژ و دیتنشن، مدیریت صحیح زمان در جابجایی بارها و توجه به چند نکته دیگر حائز اهمیت است:
- استفاده از برنامه‌های پیش‌بینی بارگیری و تخلیه بار
- برقراری ارتباط موثر با تمام عوامل درگیر در حمل‌ونقل کالا
- استفاده از سیستم‌های مدیریت زنجیره تامین پیشرفته
- در نظر گرفتن فری تایم بیشتر نسبت به زمان تخمینی خود در قرارداد
- بررسی کالاهای خریداری شده پیش از بارگیری
- کمک گرفتن از شرکت‌های حمل‌ونقل حرفه‌ای و با سابقه
تاثیر هزینه‌های دیتنشن و دموراژ بر هزینه نهایی کالا
طبیعتا زمانی که هزینه ترخیص کالا افزایش یابد، صاحب کالا مجبور به ارائه آنها با قیمت بیشتر از حد معمول می‌باشد. در واقع هزینه‌های اضافی از جمله دموراژ و دیتشن میتوانند به افزایش قیمت تمام شده کالا منجر شوند که این مسئله بر روی رقابت‌پذیری محصولات در بازار و میزان فروش تاثیر منفی می‌گذارد.
جمع بندی
در این مطلب به بررسی تفاوت دموراژ و دیتنشن پرداختیم و با هر یک از آنها به طور کامل آشنا شدیم. همانطور که متوجه شدیم این موارد از نظر مفهوم، هدف، نحوه محاسبه و محل با هم تفاوت دارند. با آگاهی از تفاوت‌های دموراژ و دیتنشن و اخذ راهکارهای مناسب، هزینه‌های حمل‌ونقل کاهش یافته و کارایی زنجیره تامین بهبود بخشیده می‌شود. برای کاهش هزینه‌ها و عدم نیاز به انبار جهت نگهداری کالا میتوانید از خدمات شرکت مومکس به بهترین نحو استفاده نمایید.
- در صورتی که تاخیر در بازگرداندن کانتینر به دلیل مشکلات گمرکی باشد، باز هم هزینه دیتنشن اعمال می‌شود؟ بله. در اغلب موارد شرکت‌های کشتیرانی هزینه دیتنشن را دریافت می‌کنند. با این حال این موضوع به سیاست‌های حمل‌ونقل و شرایط قرارداد بستگی دارد.
- مهمترین تفاوت دموراژ و دیتنشن چیست؟ دموراژ به تاخیر در تخلیه کانتینر در بندر مربوط است. در حالی که دیتنشن به تاخیر در بازگرداندن کانتینر به شرکت حمل‌ونقل پس از خروج از بندر ارتباط دارد.
